Khi nào văn bản thỏa thuận tài sản riêng bị tuyên bố vô hiệu?
Văn bản thỏa thuận tài sản riêng giữa vợ và chồng là công cụ pháp lý quan trọng để xác lập quyền sở hữu và quản lý tài sản trong hôn nhân. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, văn bản này có thể bị tòa án tuyên bố vô hiệu nếu vi phạm quy định của pháp luật. Việc thỏa thuận tài sản riêng vô hiệu không chỉ ảnh hưởng đến quyền lợi tài sản mà còn kéo theo nhiều hệ lụy trong quá trình ly hôn, chia tài sản hoặc giải quyết nợ chung. Vậy khi nào văn bản này sẽ bị vô hiệu và làm sao để tránh rủi ro pháp lý? Bài viết dưới đây sẽ làm rõ vấn đề.
Theo Điều 47 Luật hôn nhân và gia đình 2014, vợ chồng có quyền thỏa thuận xác lập chế độ tài sản riêng trong hôn nhân. Thỏa thuận này có thể thực hiện trước khi kết hôn hoặc trong thời kỳ hôn nhân, phải được lập thành văn bản và công chứng tại tổ chức hành nghề công chứng để có giá trị pháp lý.
Nội dung của văn bản thường quy định rõ tài sản nào là tài sản riêng, ai là người quản lý, sử dụng, định đoạt; đồng thời xác định nghĩa vụ tài chính tương ứng trong trường hợp phát sinh nợ.
2. Khi nào thỏa thuận tài sản riêng vô hiệu?
Theo quy định tại Điều 50 Luật hôn nhân và gia đình 2014 và các quy định có liên quan trong Bộ luật dân sự 2015, văn bản thỏa thuận tài sản riêng có thể bị tuyên bố vô hiệu trong các trường hợp sau:
2.1 Vi phạm điều kiện có hiệu lực của giao dịch dân sự
Theo Điều 117 Bộ luật dân sự 2015, một giao dịch dân sự muốn có hiệu lực phải đáp ứng các điều kiện: chủ thể có năng lực hành vi dân sự đầy đủ, nội dung và mục đích không vi phạm điều cấm của luật, hình thức phù hợp quy định pháp luật.
Nếu văn bản được lập khi một bên mất năng lực hành vi dân sự, hoặc nội dung trái với đạo đức xã hội, trái quy định pháp luật (ví dụ, chuyển tài sản từ tài sản chung sang riêng nhằm trốn thuế hoặc né nợ) thì sẽ bị tuyên bố vô hiệu.
2.2 Văn bản không được công chứng
Luật hôn nhân và gia đình 2014 quy định rõ văn bản thỏa thuận tài sản phải được công chứng. Nếu các bên chỉ lập bản viết tay, không qua công chứng thì văn bản sẽ không có giá trị pháp lý trong trường hợp có tranh chấp hoặc yêu cầu bảo vệ quyền sở hữu riêng.
Nếu một bên ký kết văn bản dưới sự cưỡng ép, đe dọa hoặc bị lừa dối, thì văn bản này sẽ không có hiệu lực. Tòa án có thể tuyên bố vô hiệu nếu có căn cứ chứng minh việc ký văn bản không dựa trên ý chí tự nguyện.
2.4 Mục đích gian dối nhằm trốn tránh nghĩa vụ với bên thứ ba
Nhiều trường hợp vợ chồng lập văn bản chuyển tài sản từ chung sang riêng để né tránh nghĩa vụ trả nợ. Nếu chứng minh được mục đích gian dối này, văn bản có thể bị tuyên vô hiệu theo Điều 124 Bộ luật dân sự 2015 do giả tạo.
3. Ví dụ minh họa thực tế tài sản riêng vô hiệu
Anh T và chị L lập văn bản thỏa thuận rằng ngôi nhà đang ở là tài sản riêng của chị L, lập sau khi anh T vướng vào một khoản nợ lớn. Sau đó, bên chủ nợ khởi kiện và yêu cầu tòa tuyên bố văn bản vô hiệu vì mục đích che giấu tài sản, trốn nghĩa vụ trả nợ. Tòa án xét thấy văn bản lập ngay sau thời điểm phát sinh khoản vay, có dấu hiệu bất thường, nên đã tuyên bố thỏa thuận tài sản riêng vô hiệu và cho phép kê biên ngôi nhà để đảm bảo nghĩa vụ trả nợ.
Trong một trường hợp khác, ông H và bà K kết hôn và lập văn bản tài sản riêng trước hôn nhân có công chứng đầy đủ. Khi ly hôn, bà K yêu cầu chia đôi tài sản là chiếc xe đứng tên riêng ông H. Tuy nhiên, tòa án xác định văn bản hợp lệ về hình thức và nội dung, được lập trước hôn nhân, không có dấu hiệu giả tạo nên vẫn công nhận hiệu lực.
>>> Xem thêm: Làm thế nào để kiểm tra sổ đỏ tính pháp lý và thông tin của một sổ đỏ?
4. Căn cứ pháp lý liên quan tài sản riêng vô hiệu
Luật hôn nhân và gia đình 2014 – Điều 47: Thỏa thuận xác lập chế độ tài sản – Điều 50: Tuyên bố vô hiệu thỏa thuận tài sản
Bộ luật dân sự 2015 – Điều 117: Điều kiện có hiệu lực của giao dịch dân sự – Điều 122: Giao dịch vô hiệu do vi phạm điều kiện – Điều 124: Giao dịch giả tạo – Điều 131: Hậu quả pháp lý của giao dịch vô hiệu
Luật công chứng 2014 – Điều 41: Giá trị pháp lý của văn bản công chứng
5. Cách hạn chế rủi ro bị tuyên bố vô hiệu trong tài sản riêng vô hiệu
– Lập văn bản trên tinh thần tự nguyện, minh bạch, có sự thống nhất từ hai phía – Thực hiện công chứng tại tổ chức hành nghề công chứng có thẩm quyền – Tránh lập văn bản sau khi phát sinh nghĩa vụ nợ lớn hoặc đang có tranh chấp – Nội dung không được trái pháp luật, không mang tính chất đối phó hoặc trốn thuế – Nên nhờ tư vấn pháp lý trước khi ký văn bản để đảm bảo hợp pháp và an toàn
>>> Xem thêm: Có thể công chứng hợp đồng bằng tiếng nước ngoài tại văn phòng công chứng không?
Kết luận
Thỏa thuận tài sản riêng vô hiệu không chỉ khiến văn bản mất giá trị pháp lý mà còn đẩy các bên vào nguy cơ tranh chấp, mất quyền kiểm soát tài sản hoặc bị xử lý tài sản ngoài ý muốn. Để tránh rủi ro này, các cặp vợ chồng cần hiểu rõ điều kiện có hiệu lực của văn bản, thực hiện công chứng và đảm bảo nội dung phù hợp pháp luật. Sự cẩn trọng ngay từ đầu sẽ giúp bảo vệ quyền lợi cá nhân, nhất là trong bối cảnh pháp lý ngày càng chặt chẽ.
Nếu bạn cần tư vấn chi tiết hoặc hỗ trợ lập, kiểm tra hiệu lực văn bản thỏa thuận tài sản riêng, hãy liên hệ Văn phòng công chứng Nguyễn Huệ qua số 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để được tư vấn chính xác, kịp thời và đúng pháp luật.
Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
Địa chỉ: 165 Giảng Võ, phường Cát Linh, quận Đống Đa, Hà Nội
Sao y chứng thực giấy tờ, tài liệu
