Công chứng viên từ chối hợp đồng thế chấp – Khi nào là đúng luật?
Công chứng viên giữ vai trò quan trọng trong việc đảm bảo tính pháp lý và an toàn của các giao dịch dân sự, trong đó có hợp đồng thế chấp. Tuy nhiên, không phải lúc nào công chứng viên cũng buộc phải công chứng theo yêu cầu. Trong một số trường hợp, việc từ chối công chứng là quyền và nghĩa vụ đúng luật. Vậy khi nào công chứng viên được từ chối hợp đồng thế chấp? Bài viết dưới đây sẽ phân tích chi tiết các căn cứ pháp lý, ví dụ thực tế và quy định liên quan.
Theo Luật Công chứng 2014, công chứng viên là người được bổ nhiệm để hành nghề công chứng tại tổ chức hành nghề công chứng. Họ có trách nhiệm chứng nhận tính hợp pháp của hợp đồng, giao dịch, văn bản dịch…
1.2 Quyền từ chối công chứng theo quy định
>>> Xem thêm: Công chứng nhanh chóng – Bảo mật tuyệt đối – Chỉ có tại văn phòng công chứng!
Nội dung hợp đồng, giao dịch vi phạm pháp luật, trái đạo đức xã hội
Người yêu cầu công chứng không đủ năng lực hành vi dân sự
Hồ sơ công chứng không đầy đủ, không hợp lệ
Có nghi ngờ về việc bị ép buộc, lừa dối, giả mạo…
Trích dẫn pháp luật:
“Điều 43. Từ chối công chứng: Công chứng viên có quyền từ chối công chứng nếu thấy hợp đồng, giao dịch vi phạm pháp luật, trái đạo đức xã hội hoặc có cơ sở xác định người yêu cầu công chứng không có đầy đủ năng lực hành vi dân sự…”
2. Trường hợp công chứng viên từ chối đúng luật
2.1 Công chứng viên từ chối khi hợp đồng thế chấp có nội dung trái luật
Ví dụ: Thế chấp tài sản thuộc sở hữu chung nhưng một trong các đồng sở hữu không đồng ý, hoặc tài sản đang bị kê biên thi hành án. Công chứng viên buộc phải từ chối do vi phạm điều kiện thế chấp theo Bộ luật Dân sự 2015 (Điều 317 và 320).
2.2 Công chứng viên từ chối khi người ký hợp đồng không đủ năng lực hành vi
Ví dụ: Bên thế chấp là người già yếu, có dấu hiệu mất trí nhớ, hoặc người chưa đủ 18 tuổi nhưng không có người giám hộ hợp pháp. Công chứng viên có thể yêu cầu giám định năng lực hoặc từ chối nếu nghi ngờ có gian dối.
Nếu trong quá trình công chứng, công chứng viên phát hiện một bên có biểu hiện bị đe doạ, ép buộc hoặc không hiểu rõ nội dung hợp đồng, thì có quyền từ chối và yêu cầu làm rõ.
3. Trường hợp công chứng viên từ chối sai luật
3.1 Từ chối không có căn cứ rõ ràng
Ví dụ: Công chứng viên từ chối vì “không muốn làm hồ sơ này” hoặc đưa ra lý do chủ quan, không thuộc các trường hợp pháp luật cho phép.
3.2 Gây khó khăn hoặc đòi hỏi trái quy định
Ví dụ: Yêu cầu thêm giấy tờ không cần thiết theo quy định hoặc đòi hỏi chi phí ngoài quy định niêm yết của tổ chức hành nghề công chứng.
Trong trường hợp này, người yêu cầu công chứng có quyền khiếu nại đến Sở Tư pháp nơi công chứng viên hoạt động hoặc khởi kiện hành chính theo quy định của pháp luật.
4. Ví dụ thực tế: Từ chối hợp đồng thế chấp có đúng luật?
Tình huống: Anh A và chị B là vợ chồng, cùng đứng tên sở hữu căn nhà. Anh A mang sổ đỏ đến văn phòng công chứng để thế chấp vay vốn, nhưng không có mặt hoặc ý kiến của chị B.
Công chứng viên từ chối vì cho rằng đây là tài sản chung cần có sự đồng thuận. Phân tích: Việc từ chối là đúng luật vì theo Điều 35 Luật Hôn nhân và Gia đình 2014, giao dịch tài sản chung cần có sự đồng ý của cả hai vợ chồng.
5. Người dân cần làm gì nếu bị từ chối công chứng?
Yêu cầu công chứng viên nêu rõ lý do bằng văn bản
Bổ sung giấy tờ hoặc chứng minh tính hợp pháp của giao dịch
Đổi sang văn phòng công chứng khác nếu có đủ căn cứ pháp lý
Khiếu nại hoặc tố cáo nếu công chứng viên có dấu hiệu lạm quyền, gây khó khăn
>>> Xem thêm: Quyền lợi của bên thế chấp và bên nhận thế chấp khi công chứng hợp đồng là gì? Xem chi tiết tại công chứng hợp đồng thế chấp.
Kết luận
Công chứng viên có quyền từ chối hợp đồng thế chấp khi có căn cứ pháp lý rõ ràng, nhằm bảo vệ tính hợp pháp và minh bạch trong các giao dịch dân sự. Tuy nhiên, quyền này phải được thực hiện trong khuôn khổ pháp luật. Người dân cần hiểu rõ các quy định để bảo vệ quyền lợi chính đáng của mình khi tham gia ký kết hợp đồng.
Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
Địa chỉ: 165 Giảng Võ, phường Cát Linh, quận Đống Đa, Hà Nội
Sao y chứng thực giấy tờ, tài liệu
