Thỏa thuận phân chia di sản theo luật là những trường hợp nào?

Trong quá trình chia thừa kế tài sản, việc lập thỏa thuận phân chia di sản là bước quan trọng để ghi nhận sự thống nhất giữa các đồng thừa kế và làm căn cứ pháp lý khi sang tên, chuyển nhượng hoặc rút tài sản. Tuy nhiên, không phải lúc nào cũng bắt buộc lập văn bản này, mà chỉ trong những trường hợp nhất định theo quy định của pháp luật. Dưới đây là chi tiết những trường hợp phải lập thỏa thuận phân chia di sản và các lưu ý quan trọng.

>>> Xem thêm: Văn phòng công chứng ở những địa chỉ nào? Khám phá các địa chỉ công chứng tại các khu vực trung tâm Hà Nội

1. Thỏa thuận phân chia di sản là gì?

Thỏa thuận phân chia di sản là văn bản do các đồng thừa kế lập ra để ghi nhận sự thống nhất về cách chia tài sản của người đã mất.

Nội dung chính thường bao gồm:
1. Thông tin người để lại di sản và người thừa kế.
2. Danh mục di sản được chia (nhà, đất, xe, tiền gửi, cổ phần…).
3. Phần di sản mỗi người được nhận.
4. Cam kết tự nguyện và không tranh chấp.
Ý nghĩa:
- Là căn cứ pháp lý để sang tên tài sản.
- Giúp tránh tranh chấp trong tương lai.
- Thuận tiện khi thực hiện các giao dịch dân sự và thương mại liên quan đến di sản.

>>> Xem thêm: Dịch vụ công chứng uy tín tại Hà Nội, đảm bảo đúng pháp luật

2. Những trường hợp bắt buộc phải lập thỏa thuận phân chia di sản

Theo Bộ luật Dân sự 2015 và Luật Công chứng 2014, các trường hợp sau phải lập văn bản thỏa thuận phân chia di sản để được công nhận hợp pháp:

2.1. Khi có từ hai người thừa kế trở lên và muốn chia tài sản ngay

Nếu người để lại di sản có nhiều người thừa kế, việc chia tài sản bằng lời nói sẽ không được pháp luật công nhận.
Văn bản thỏa thuận sẽ giúp ghi nhận rõ quyền lợi của từng người, tránh mâu thuẫn.

Ví dụ:
Ông A mất để lại một căn nhà và một sổ tiết kiệm. Vợ và 3 người con muốn chia tài sản ngay → Cần lập thỏa thuận phân chia di sản để ghi nhận phần của mỗi người.

2.2. Khi di sản là tài sản phải đăng ký quyền sở hữu

Bao gồm: nhà đất, căn hộ, xe ô tô, xe máy, tàu thuyền, cổ phần công ty…
Cơ quan nhà nước chỉ giải quyết sang tên khi có văn bản thỏa thuận công chứng.

Lưu ý:

Không có văn bản, không thể sang tên sổ đỏ, rút tiền ngân hàng hoặc bán tài sản.

Xem thêm: Tầm quan trọng của bản vẽ và sơ đồ khi công chứng hợp đồng chia tách đất

2.3. Khi có người từ chối nhận di sản

Nếu một đồng thừa kế muốn từ chối phần tài sản, điều này phải được ghi nhận trong văn bản thỏa thuận.
Đây là căn cứ pháp lý để xác định phần di sản sẽ chia lại cho những người còn lại.

2.4. Khi các bên muốn phòng tránh tranh chấp về sau

Dù pháp luật không bắt buộc, nhưng trong gia đình đông người hoặc di sản có giá trị lớn, việc lập thỏa thuận giúp bảo vệ quyền lợi hợp pháp và tránh kiện tụng sau này.
Văn bản công chứng sẽ là chứng cứ vững chắc trước tòa nếu có tranh chấp.

3. Quy trình lập thỏa thuận phân chia di sản hợp pháp

Để văn bản có hiệu lực pháp lý, bạn nên thực hiện theo các bước sau:

Bước 1: Chuẩn bị hồ sơ

Giấy chứng tử của người để lại di sản.
Giấy tờ nhân thân của người thừa kế (CMND/CCCD, hộ khẩu).
Giấy tờ chứng minh quyền sở hữu di sản (sổ đỏ, sổ tiết kiệm, đăng ký xe…).
Giấy tờ xác nhận hàng thừa kế (giấy khai sinh, giấy kết hôn).

Bước 2: Soạn thảo văn bản thỏa thuận phân chia di sản

Ghi đầy đủ các thông tin:
1. Người để lại di sản.
2. Danh sách người thừa kế.
3. Danh mục di sản và giá trị.
4. Phần tài sản từng người nhận và cam kết tự nguyện.

Bước 3: Công chứng văn bản

Tất cả đồng thừa kế phải ký hoặc có giấy ủy quyền hợp pháp.
Thực hiện công chứng tại phòng/văn phòng công chứng.
Nhận văn bản công chứng để làm thủ tục sang tên hoặc rút tài sản.

>>> Xem thêm: Thủ tục công chứng mua bán ô tô có thật sự bắt buộc không?

4. Lưu ý khi lập thỏa thuận phân chia di sản

Mọi thông tin phải chính xác tuyệt đối về người thừa kế và tài sản.
Tất cả đồng thừa kế phải tham gia ký hoặc ủy quyền hợp lệ.
Không tự ý sửa văn bản sau công chứng, nếu cần điều chỉnh phải lập văn bản mới.
Nên lập ít nhất 3 bản chính để các bên và cơ quan nhà nước lưu giữ.

Xem thêm:

>>> So sánh thỏa thuận phân chia di sản với văn bản khai nhận di sản

>>> Hướng dẫn điền mẫu hợp đồng cầm cố tài sản chi tiết từ A-Z

Kết luận

Việc lập thỏa thuận phân chia di sản là yêu cầu bắt buộc trong nhiều trường hợp, đặc biệt khi:

Có nhiều người thừa kế và muốn chia tài sản ngay.
Di sản là tài sản phải đăng ký quyền sở hữu.
Có người từ chối nhận di sản hoặc muốn tránh tranh chấp.

Xem thêm: Báo cáo tài chính hợp nhất và riêng lẻ liệu có gì khác nhau?

Một văn bản soạn đúng chuẩn và công chứng hợp pháp sẽ giúp các đồng thừa kế bảo vệ quyền lợi, sang tên tài sản nhanh chóng và giữ gìn hòa khí gia đình.

Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay với Văn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!

VĂN PHÒNG CÔNG CHỨNG NGUYỄN HUỆ

Miễn phí dịch vụ công chứng tại nhà

Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.

Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.