Phân biệt công chứng di chúc và văn bản phân chia di sản

Trong lĩnh vực thừa kế, hai khái niệm công chứng di chúc và công chứng văn bản phân chia di sản thường bị nhầm lẫn. Tuy nhiên, đây là hai thủ tục pháp lý hoàn toàn khác nhau, được thực hiện ở hai thời điểm khác nhau và với mục đích khác nhau.

Việc phân biệt công chứng di sản rõ ràng giúp người dân hiểu đúng quy trình, chuẩn bị hồ sơ phù hợp, tránh sai sót khi thực hiện thủ tục tại văn phòng công chứng.

Căn cứ pháp lý:

Bộ luật Dân sự 2015 (Điều 624 – 662) quy định về di chúc và thừa kế.
Luật Công chứng 2014 (Điều 57 – 58) quy định về công chứng di chúc và công chứng văn bản thỏa thuận phân chia di sản.

>>> Xem thêm: Chỉ mất vài phút tại văn phòng công chứng – hồ sơ của bạn đã hợp lệ.

🧾 1. Công chứng di chúc là gì?

Theo Điều 635 Bộ luật Dân sự 2015, di chúc là sự thể hiện ý chí của cá nhân nhằm chuyển tài sản của mình cho người khác sau khi chết.

Công chứng di chúc là việc công chứng viên chứng nhận tính hợp pháp của di chúc do người lập di chúc yêu cầu, bảo đảm nội dung và hình thức của di chúc phù hợp quy định pháp luật.

📌 Đặc điểm của công chứng di chúc:

Thực hiện khi người để lại di sản còn sống.
Mục đích: xác nhận ý chí của người lập di chúc về việc để lại tài sản.
Hiệu lực phát sinh sau khi người lập di chúc qua đời.
Di chúc có thể được sửa đổi, bổ sung hoặc hủy bỏ bất kỳ lúc nào.

Ví dụ:
Bà Lan lập di chúc để lại căn nhà cho con trai, thực hiện công chứng tại Văn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Sau đó, bà vẫn có thể thay đổi người hưởng di sản nếu muốn.

📜 2. Công chứng văn bản phân chia di sản là gì?

Theo Điều 57 Luật Công chứng 2014, khi người để lại di sản qua đời, những người thừa kế có thể yêu cầu công chứng văn bản thỏa thuận phân chia di sản để xác nhận phần tài sản mỗi người được hưởng.

📌 Đặc điểm của công chứng văn bản phân chia di sản:

Thực hiện sau khi người để lại di sản đã chết.
Mục đích: ghi nhận sự thỏa thuận chia tài sản của các đồng thừa kế.
Hiệu lực ngay sau khi công chứng viên chứng nhận.
Là căn cứ pháp lý để sang tên quyền sử dụng đất, nhà, tài sản chung…

Ví dụ:
Ông Hùng qua đời, không để lại di chúc. Ba người con đến văn phòng công chứng để làm văn bản thỏa thuận phân chia di sản gồm ngôi nhà và đất của ông. Sau khi công chứng, họ nộp hồ sơ sang tên tại Văn phòng đăng ký đất đai.

>>> Xem thêm: Từ nay, việc sang tên sổ đỏ sẽ không còn là nỗi lo với dịch vụ sổ đỏ hỗ trợ tận tình mọi hồ sơ phức tạp.

Xem thêm: Công chứng hợp đồng chia tách nhà đất khi tài sản có thế chấp ngân hàng

⚖️ 3. Bảng so sánh giúp phân biệt công chứng di sản rõ ràng nhất

Tiêu chí	Công chứng di chúc	Công chứng văn bản phân chia di sản
Căn cứ pháp lý	Điều 56, 58 Luật Công chứng 2014	Điều 57 Luật Công chứng 2014
Thời điểm thực hiện	Khi người để lại tài sản còn sống	Sau khi người để lại tài sản mất
Chủ thể thực hiện	Người lập di chúc	Những người thừa kế
Mục đích	Xác nhận ý chí để lại tài sản	Thỏa thuận chia tài sản theo di chúc hoặc theo pháp luật
Hiệu lực pháp lý	Có hiệu lực khi người lập di chúc qua đời	Có hiệu lực ngay khi công chứng
Hồ sơ chính	CCCD, sổ đỏ, bản dự thảo di chúc	Giấy chứng tử, giấy tờ chứng minh quyền sở hữu tài sản, giấy tờ thừa kế
Hệ quả pháp lý	Là căn cứ để xác định quyền thừa kế sau khi người chết	Là căn cứ để sang tên, chuyển nhượng tài sản của người chết

💡 Mẹo dễ nhớ:

Công chứng di chúc là “chuẩn bị cho tương lai”.
Công chứng phân chia di sản là “xử lý khi sự việc đã xảy ra”.

🧠 4. Ví dụ minh họa thực tế giúp hiểu rõ hơn

Trường hợp 1 – Công chứng di chúc:
Cụ Minh, 80 tuổi, có tài sản là một căn nhà tại Hà Nội. Cụ muốn sau khi mất, con cả được sở hữu căn nhà này. Cụ đến Phòng công chứng để lập và công chứng di chúc. Khi cụ mất, di chúc phát sinh hiệu lực, con cả có quyền làm thủ tục sang tên.

Trường hợp 2 – Công chứng văn bản phân chia di sản:
Ngược lại, nếu cụ Minh mất mà không lập di chúc, toàn bộ con cháu của cụ thuộc hàng thừa kế thứ nhất (theo Điều 651 Bộ luật Dân sự) sẽ cùng đến công chứng văn bản phân chia di sản để thống nhất việc chia căn nhà.

👉 Như vậy, di chúc là ý chí cá nhân, còn phân chia di sản là sự đồng thuận của nhiều người sau khi người để lại di sản qua đời.

>>> Xem thêm: Tại sao chậm cấp sổ đỏ dù đã đóng thuế? Câu trả lời ở đây: Đóng thuế xong bao lâu có sổ đỏ?

💬 5. Lưu ý quan trọng khi thực hiện công chứng di sản

🔹 Kiểm tra kỹ quyền sở hữu tài sản: Nếu tài sản thuộc đồng sở hữu, phải có sự đồng ý của tất cả chủ sở hữu.
🔹 Xác định đúng hàng thừa kế: Theo quy định tại Điều 651 Bộ luật Dân sự 2015, hàng thừa kế thứ nhất gồm: vợ/chồng, cha mẹ, con ruột, con nuôi hợp pháp.
🔹 Tránh tranh chấp: Trong trường hợp có người vắng mặt hoặc không đồng ý chia, nên yêu cầu tòa án phân xử trước khi công chứng.
🔹 Lựa chọn nơi công chứng uy tín: Văn phòng công chứng có kinh nghiệm trong lĩnh vực thừa kế sẽ giúp hồ sơ nhanh gọn, đúng quy định.

Xem thêm: Hợp đồng thuê nhà bị kiện ra tòa sau khi công chứng: Giải pháp pháp lý

✅6. Kết luận

Hiểu rõ sự khác nhau giữa công chứng di chúc và công chứng văn bản phân chia di sản giúp người dân chủ động hơn trong việc lập kế hoạch thừa kế, đồng thời tránh sai sót pháp lý khi làm thủ tục tài sản sau khi người thân mất.

Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay với Văn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!

Các bài viết liên quan:

>>> Công chứng hợp đồng mua bán tài sản đấu giá trong trường hợp tài sản chung

>>> Công chứng văn bản thỏa thuận phân chia di sản bắt buộc không?

>>> Bạn cần Công chứng ngoài trụ sở gấp? Chúng tôi có giải pháp!

>>> Tại sao nhiều người chọn văn phòng chuyên nghiệp để Công chứng ủy quyền?

>>> Văn phòng công chứng Hà Nội – chuyên nghiệp, minh bạch, đúng quy định pháp luật.

VĂN PHÒNG CÔNG CHỨNG NGUYỄN HUỆ

Miễn phí dịch vụ công chứng tại nhà

Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.

Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.