Trong thực tế, không ít trường hợp hợp đồng vay tiền được lập nhưng không tuân thủ đúng quy định pháp luật, dẫn đến tranh chấp kéo dài. Vậy nếu hợp đồng vay có sai sót hoặc vi phạm pháp luật, tòa án có thể tuyên hủy không? Điều kiện để hủy hợp đồng vay là gì? Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ các căn cứ pháp lý, tình huống thường gặp, và hướng xử lý hiệu quả nếu rơi vào tình trạng tương tự.
“Điều 117 Bộ luật Dân sự 2015”: Điều kiện có hiệu lực của giao dịch dân sự
“Điều 122 Bộ luật Dân sự 2015”: Giao dịch dân sự vô hiệu
“Điều 131 Bộ luật Dân sự 2015”: Hậu quả pháp lý của giao dịch dân sự vô hiệu
“Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015” – Thủ tục yêu cầu tuyên bố hợp đồng vô hiệu
Các án lệ và phán quyết tòa án thực tế
Khi nào hợp đồng vay tiền có thể bị hủy bởi tòa?
Theo “Điều 117 Bộ luật Dân sự 2015”, một hợp đồng vay tiền chỉ có hiệu lực nếu đảm bảo ba điều kiện sau:
Chủ thể có năng lực pháp luật, năng lực hành vi dân sự
Nội dung và mục đích không vi phạm điều cấm của luật, không trái đạo đức xã hội
Hình thức phù hợp quy định của pháp luật
Nếu một trong ba điều kiện trên không được đáp ứng, thì theo “Điều 122 Bộ luật Dân sự 2015”, giao dịch sẽ bị vô hiệu toàn phần hoặc một phần – đồng nghĩa tòa có thể hủy hợp đồng vay theo yêu cầu của đương sự hoặc theo thẩm quyền.
Các trường hợp tòa án thường tuyên hủy hợp đồng vay tiền
1. Người vay không có năng lực hành vi dân sự
Ví dụ: Người vay là người mất năng lực hành vi dân sự (do bệnh lý, tâm thần,…) nhưng hợp đồng vay không có người giám hộ, không được giám sát – thì hợp đồng này vô hiệu.
“Điều 22 Bộ luật Dân sự 2015” quy định: “Giao dịch dân sự của người mất năng lực hành vi dân sự phải do người giám hộ xác lập, thực hiện.”
2. Vay tiền để thực hiện hành vi vi phạm pháp luật
Nếu hợp đồng vay ghi rõ (hoặc chứng minh được) mục đích sử dụng tiền để đánh bạc, rửa tiền, mua bán ma túy,… thì đây là hợp đồng có mục đích vi phạm điều cấm và bị tuyên vô hiệu.
“Điều 123 Bộ luật Dân sự 2015”: “Giao dịch dân sự có mục đích vi phạm điều cấm của luật, trái đạo đức xã hội thì vô hiệu.”
Nếu một bên chứng minh được hợp đồng vay tiền được lập do bị đe dọa, cưỡng ép, hoặc giả mạo chữ ký, thì có thể yêu cầu tòa tuyên vô hiệu do bị lừa dối, đe dọa theo “Điều 127 Bộ luật Dân sự 2015”.
Thủ tục yêu cầu tòa tuyên hủy hợp đồng vay
Bước 1: Chuẩn bị hồ sơ khởi kiện
Đơn khởi kiện yêu cầu tuyên bố hợp đồng vô hiệu
Hợp đồng vay tiền (bản sao có chứng thực)
Chứng cứ về lý do vô hiệu (giấy xác nhận tâm thần, đơn tố cáo cưỡng ép, hồ sơ vụ án hình sự nếu có…)
CMND/CCCD, hộ khẩu của người yêu cầu
>>> Xem thêm: Tới Văn Phòng Công Chứng cần mang gì? Hướng dẫn dành cho người mới
Bước 2: Nộp hồ sơ tại tòa án có thẩm quyền
Thường là Tòa án nhân dân cấp huyện nơi bị đơn cư trú (người lập hợp đồng vay).
Bước 3: Tham gia xét xử theo triệu tập của tòa
Tòa sẽ xem xét giá trị pháp lý của chứng cứ, đối chất các bên, và ra phán quyết có tuyên hợp đồng vô hiệu hay không.
📍 Ví dụ thực tế
Anh A cho chị B vay 1 tỷ đồng để mở sòng bài. Sau khi không được trả tiền, anh A khởi kiện ra tòa. Tuy nhiên, trong quá trình xét xử, chị B cung cấp tin nhắn và các bằng chứng chứng minh khoản vay này nhằm phục vụ mục đích đánh bạc.
→ Tòa án tuyên hợp đồng vay tiền vô hiệu do vi phạm điều cấm, anh A không được đòi lại tiền do vi phạm pháp luật (Án lệ 42/2021/AL).
Hậu quả pháp lý khi hợp đồng vay bị hủy
Theo “Điều 131 Bộ luật Dân sự 2015”:
“Khi giao dịch dân sự bị tuyên vô hiệu, các bên khôi phục lại tình trạng ban đầu, hoàn trả cho nhau những gì đã nhận.”
Tuy nhiên:
Nếu khoản vay dùng vào mục đích trái pháp luật, thì bên cho vay có thể mất trắng
Tòa có thể không công nhận quyền đòi lại tiền nếu người cho vay đồng phạm hoặc có lỗi ngang bằng
Trách nhiệm hình sự có thể bị truy cứu nếu hợp đồng có dấu hiệu tiếp tay cho tội phạm
Kết luận
Tòa án có thẩm quyền tuyên bố hủy hợp đồng vay nếu phát hiện các dấu hiệu vi phạm về chủ thể, nội dung, mục đích hoặc hình thức hợp đồng. Việc lập hợp đồng vay đúng luật, công chứng rõ ràng và minh bạch ngay từ đầu là cách tốt nhất để phòng tránh rủi ro pháp lý trong tương lai.
Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay với Văn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!
Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
Địa chỉ: 165 Giảng Võ, phường Cát Linh, quận Đống Đa, Hà Nội
Sao y chứng thực giấy tờ, tài liệu
