Tranh chấp đất đai: Có thể thỏa thuận miệng để giải quyết không?
Trong quá trình giải quyết tranh chấp đất đai, nhiều người dân thường chọn cách tự thỏa thuận với nhau để tiết kiệm thời gian, chi phí. Tuy nhiên, câu hỏi đặt ra là: việc thỏa thuận miệng tranh chấp đất có giá trị pháp lý không và liệu có đảm bảo quyền lợi cho các bên tham gia? Bài viết dưới đây sẽ phân tích căn cứ pháp luật mới nhất và đưa ra hướng dẫn thực tế.
1. Căn cứ pháp lý liên quan đến thỏa thuận miệng tranh chấp đất
Luật Đất đai 2024 (có hiệu lực từ 01/01/2025):
Điều 202 quy định hòa giải tranh chấp đất đai tại UBND xã, phường, thị trấn là thủ tục bắt buộc trước khi khởi kiện.
Điều 203 quy định về quyền lựa chọn khởi kiện tại Tòa án hoặc đề nghị UBND giải quyết.
Bộ luật Dân sự 2015:
Điều 119 quy định hình thức giao dịch dân sự có thể bằng miệng, bằng văn bản hoặc bằng hành vi cụ thể.
Tuy nhiên, đối với các giao dịch liên quan đến quyền sử dụng đất, pháp luật yêu cầu phải lập văn bản và công chứng, chứng thực theo Điều 502.
Nghị định 91/2019/NĐ-CP: quy định chế tài xử lý hành vi lấn chiếm, tranh chấp đất nếu không tuân thủ đúng quy định.
2. Thỏa thuận miệng tranh chấp đất là gì?
Thỏa thuận miệng tranh chấp đất là việc các bên liên quan đến tranh chấp đất đai tự nói miệng với nhau để thống nhất cách giải quyết mà không lập thành văn bản, không công chứng hay chứng thực.
Ví dụ: Hai anh em ruột cùng tranh chấp 200m² đất do cha mẹ để lại. Sau khi bàn bạc, hai bên đồng ý phân chia bằng lời nói, không lập văn bản hay xác nhận của chính quyền. Đây chính là thỏa thuận miệng.
3. Thỏa thuận miệng tranh chấp đất có giá trị pháp lý không?
3.1 Trường hợp thỏa thuận miệng được công nhận
Nếu thỏa thuận chỉ liên quan đến việc tạm thời sử dụng, quản lý đất (như phân chia việc trồng trọt, chăn nuôi) mà không thay đổi quyền sử dụng đất, thì có thể áp dụng theo Điều 119 Bộ luật Dân sự 2015 và có giá trị trong phạm vi quan hệ dân sự thông thường.
3.2 Trường hợp thỏa thuận miệng không có hiệu lực
Theo Điều 502 Bộ luật Dân sự 2015 và Điều 167 Luật Đất đai 2013 (điều khoản vẫn còn hiệu lực cho đến khi Luật Đất đai 2024 áp dụng đầy đủ), các giao dịch liên quan đến quyền sử dụng đất bắt buộc phải lập thành văn bản, có công chứng hoặc chứng thực. Do đó, nếu thỏa thuận miệng liên quan đến việc chuyển nhượng, tặng cho, phân chia đất thì sẽ không có hiệu lực pháp luật.
4. Nguy cơ pháp lý khi chỉ thỏa thuận miệng tranh chấp đất
Dễ xảy ra tranh chấp lại do không có bằng chứng rõ ràng.
Không được cơ quan Nhà nước công nhận khi giải quyết tranh chấp.
Có thể bị coi là hành vi vi phạm pháp luật nếu sử dụng đất sai mục đích hoặc lấn chiếm mà không có căn cứ hợp pháp.
Ví dụ minh họa: Gia đình A và B thỏa thuận miệng về việc chia đôi lối đi chung. Sau vài năm, ông B rào chắn và phủ nhận thỏa thuận. Do không có văn bản ghi nhận, gia đình A không có bằng chứng để bảo vệ quyền lợi, dẫn đến khó khăn khi khởi kiện.
Các bên nên lập văn bản rõ ràng, có chữ ký của tất cả người liên quan, nêu cụ thể nội dung thỏa thuận, diện tích đất, vị trí, quyền và nghĩa vụ của mỗi bên.
5.2 Công chứng, chứng thực
Văn bản thỏa thuận nên được công chứng tại văn phòng công chứng hoặc chứng thực tại UBND xã để đảm bảo giá trị pháp lý.
5.3 Hòa giải tại UBND xã
Theo Điều 202 Luật Đất đai 2024, đây là bước bắt buộc trước khi khởi kiện. Biên bản hòa giải thành sẽ là căn cứ quan trọng nếu phát sinh tranh chấp sau này.
6. Giải pháp an toàn khi thỏa thuận miệng tranh chấp đất
Tránh chỉ thỏa thuận miệng mà không có giấy tờ.
Luôn lập văn bản thỏa thuận và xin xác nhận của chính quyền địa phương.
Nếu không đạt được thỏa thuận, nên nộp đơn yêu cầu hòa giải hoặc khởi kiện để đảm bảo quyền lợi.
Thỏa thuận miệng tranh chấp đất tuy nhanh gọn nhưng tiềm ẩn nhiều rủi ro pháp lý và hầu như không được công nhận trong các giao dịch liên quan đến quyền sử dụng đất. Để đảm bảo quyền lợi hợp pháp, các bên cần lập văn bản, công chứng hoặc chứng thực theo quy định của pháp luật. Đây là cách thức an toàn, minh bạch và bền vững trong giải quyết tranh chấp đất đai.
Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay vớiVăn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!
Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
Địa chỉ: 165 Giảng Võ, phường Cát Linh, quận Đống Đa, Hà Nội
Sao y chứng thực giấy tờ, tài liệu
