Công chứng văn bản từ chối nhận di sản và bản sao giấy chứng tử
Khi thực hiện công chứng văn bản từ chối nhận di sản, nhiều người thắc mắc liệu có cần bản sao giấy chứng tử của người để lại di sản hay không. Đây là câu hỏi thực tế thường gặp tại các tổ chức hành nghề công chứng, đặc biệt trong các trường hợp người thừa kế không trực tiếp tham gia khai nhận di sản. Bài viết dưới đây sẽ phân tích cụ thể quy định pháp luật hiện hành, giải thích lý do cần (hoặc không cần) giấy chứng tử và hướng dẫn chi tiết hồ sơ theo Luật Công chứng 2014 (sửa đổi, bổ sung năm 2024) và các văn bản hướng dẫn mới nhất.
1. Căn cứ pháp lý về công chứng văn bản từ chối nhận di sản
Căn cứ pháp lý điều chỉnh việc công chứng văn bản từ chối nhận di sản gồm có:
Bộ luật Dân sự 2015, đặc biệt là Điều 620 quy định về quyền từ chối nhận di sản.
Luật Công chứng 2014 (được sửa đổi, bổ sung năm 2024).
Nghị định số 23/2015/NĐ-CP về cấp bản sao từ sổ gốc, chứng thực bản sao từ bản chính.
Thông tư 01/2021/TT-BTP hướng dẫn chi tiết một số nội dung về nghiệp vụ công chứng.
Theo Điều 620 Bộ luật Dân sự 2015, người thừa kế có quyền từ chối nhận di sản nhưng việc từ chối phải được lập thành văn bản và có công chứng hoặc chứng thực hợp lệ. Văn bản này là căn cứ pháp lý để xác định phần di sản không nhận sẽ được chia lại cho các đồng thừa kế khác hoặc theo di chúc, quy định pháp luật.
2. Công chứng văn bản từ chối nhận di sản có cần bản sao giấy chứng tử không?
Theo quy định tại Điều 40 Luật Công chứng 2014, hồ sơ yêu cầu công chứng phải bao gồm bản sao giấy tờ chứng minh quyền sở hữu, quyền sử dụng và giấy tờ tùy thân liên quan. Trong trường hợp công chứng văn bản từ chối nhận di sản, giấy chứng tử của người để lại di sản là giấy tờ bắt buộc nhằm xác định thời điểm mở thừa kế (thời điểm người để lại di sản chết).
Cụ thể:
Giấy chứng tử là căn cứ pháp lý chứng minh người để lại di sản đã chết, tạo cơ sở hợp pháp để phát sinh quyền thừa kế.
Nếu không có giấy chứng tử, công chứng viên không thể xác định được thời điểm mở thừa kế, dẫn đến văn bản từ chối nhận di sản không đủ điều kiện để công chứng.
Tóm lại: Người yêu cầu công chứng bắt buộc phải nộp bản sao giấy chứng tử (có chứng thực hợp lệ hoặc trích lục do cơ quan có thẩm quyền cấp).
3. Hồ sơ công chứng văn bản từ chối nhận di sản có giấy chứng tử
Theo hướng dẫn nghiệp vụ của Bộ Tư pháp và quy định tại Điều 40 Luật Công chứng 2014, hồ sơ công chứng gồm:
Phiếu yêu cầu công chứng (theo mẫu).
Dự thảo văn bản từ chối nhận di sản (nếu người yêu cầu đã soạn sẵn).
Giấy tờ tùy thân của người từ chối nhận di sản (CMND/CCCD/Hộ chiếu).
Công chứng viên sẽ kiểm tra tính hợp pháp của giấy chứng tử, đối chiếu thông tin cá nhân, xác minh mối quan hệ thừa kế và lập văn bản công chứng.
>>> Xem thêm: Những lỗi thường gặp khi tự làm sổ đỏ và giải pháp từ Dịch vụ làm sổ đỏ chuyên nghiệp
4. Căn cứ pháp lý yêu cầu nộp giấy chứng tử
Việc yêu cầu nộp bản sao giấy chứng tử được căn cứ vào:
Khoản 1 Điều 40 Luật Công chứng 2014:
“Người yêu cầu công chứng phải xuất trình bản chính giấy tờ tùy thân và nộp bản sao giấy tờ chứng minh quyền sở hữu, quyền sử dụng, các giấy tờ khác có liên quan đến việc công chứng.”
Điều 611 Bộ luật Dân sự 2015:
“Thời điểm mở thừa kế là thời điểm người có tài sản chết.”
Như vậy, giấy chứng tử chính là căn cứ duy nhất chứng minh thời điểm người để lại di sản chết, giúp công chứng viên xác định thẩm quyền công chứng, thời điểm phát sinh quyền từ chối nhận di sản và tính hợp pháp của văn bản.
5. Ví dụ minh họa thực tế
Ví dụ: Ông H mất năm 2024, để lại quyền sử dụng đất và tiền gửi ngân hàng. Các con của ông gồm A, B, C. Anh B không muốn nhận di sản nên đến Văn phòng công chứng Nguyễn Huệ (TP.HCM) yêu cầu công chứng văn bản từ chối nhận di sản.
Công chứng viên yêu cầu anh B cung cấp:
Giấy chứng tử của ông H (bản sao có chứng thực).
CMND/CCCD của anh B.
Giấy khai sinh để chứng minh quan hệ cha – con.
Trường hợp anh B không nộp giấy chứng tử, hồ sơ bị từ chối tiếp nhận do thiếu căn cứ xác định thời điểm mở thừa kế, dẫn đến việc không thể công chứng hợp lệ.
6. Trường hợp không có giấy chứng tử thì làm thế nào?
Nếu người yêu cầu công chứng không có bản sao giấy chứng tử, có thể:
Xin trích lục giấy chứng tử tại UBND cấp xã nơi đăng ký khai tử hoặc nơi cư trú cuối cùng của người chết, theo quy định tại Điều 64 Luật Hộ tịch 2014.
Nếu không xác định được nơi đăng ký khai tử, có thể yêu cầu tòa án tuyên bố một người đã chết theo Điều 71 Bộ luật Dân sự 2015, sau đó dùng bản án thay thế giấy chứng tử.
Tóm lại, giấy chứng tử là giấy tờ bắt buộc trong hồ sơ công chứng văn bản từ chối nhận di sản, vì đây là căn cứ pháp lý xác định thời điểm mở thừa kế và đảm bảo tính hợp lệ của giao dịch. Người yêu cầu công chứng nên chuẩn bị bản sao giấy chứng tử có chứng thực hợp lệ để thủ tục được tiếp nhận nhanh chóng, tránh bị trả lại hồ sơ.
Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay với Văn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!
Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
Địa chỉ: 165 Giảng Võ, phường Cát Linh, quận Đống Đa, Hà Nội
Sao y chứng thực giấy tờ, tài liệu
